شکست حماسه اشعاری به نثر از غریب سروده سال 1331

با مهر

 

شکست حماسه کتابی بود در راستای بر پائی شعر منثور،همان که بعد‌ها شعر سپیدش خواندند و بزرگترین شاعران آن سال‌‌ها و همیشه در پس پشت آن ایستاد و ظهور چنین شعری را اعلام کرد .احمد شاملو را می‌گویم. اما سکوت هولناک یا همان توطئه سکوت همیشگی،در برابر شکست حماسه نیز اجرا شد.فقط نقد بدون امضائی که لابد این کار را از سر ترس از غریب یا بی احترامی که به او کرده بود،منتشر شد.نقد گونه‌ای سطحی بر آن کتاب که در نشریه اندیشه و هنر شماره ۳،خردادماه ۱۳۳۳ نوشته شد. یادم می‌آید که غریب درباره ان با خنده می گفت:آن «فواره پیزی»خودش را قایم کرده بود،مبادا من جوابیه بدهم.ولی نمی‌دانست که من جواب کسی را که از بیخ و بن ماجرا را درک نکرده نمی‌دادم.

غریب می‌گفت:شکست حماسه بدون آگاهی من از ماجرای شعر سپید نوشته شده و گفت سالی پیش،طی نامه ای برای شمس لنگرودی عزیز ماجرایش را نوشته ام؛که بعدها در کتاب تاریخ تحلیلی شعر نو آن نامه منتشر شد.درباره آن شمس لنگرودی می‌نویسد:«شکست حماسه به عنوان نهمین مجموعه شعر منثور در تاریخ شعر نو فارسی (که در صورت معرفی و نقدی اصولی می‌توانست شکل‌گیری و سمت گیری شعر منثور را تسریع کند)در نبود نقد سازنده و کارساز،پس از انتشار ،برای همیشه به فراموشی سپرده شد».با این حال اگر چه غریب دیگر شعر منثور ،لااقل در قالب مجموعه نسروده اما تا همین اواخر اشعاری به نثر و به نظم در لا‌به‌لای داستانهایش می آورد که توان او را در موزون سرائی و نثر سرائی نشان میداد.و در همان سروده ها رد‌پای شعر و درک او از فولکلور و ترانه های محلی که خود عمری را در گرد‌آوری آن‌ها از سراسر ایران بر سر آن گشته بود،دیده می شد.

هیوا مسیح

گوهران بهار و تابستان 1384

درباره «شکست حماسه»  مجله سپید و سیاه شماره 41

انجمن گیتی که چند سالی است تاسیس گردیده تاکنون کتب مفیدی را در اختیار مردم گذاشته است.
مجموعه ای که اخیراً از طرف این انجمن منتشر شده یکی از آثار درخشان غریب نویسنده،شاعر و هنرمند است.این مجموعه حاوی قطعاتی است که به نظر گوینده آنها اشعاری به نثر نام دارد در حالیکه اگر قبول کنیم شعر بیان احساس گنگ شاعر است.

این قطعات بدون تردید شعر نام دارد و شاید غریب در تذکار اول کتاب به خطا رفته باشد یا اینکه برای پاسداری و احترام مخالفین تجدد شعر،جمله اشعاری به نثر را در اول کتاب گذاشته است به هر حال بحث سر این نیست که یک اثر منظوم باشد.گفتگو در این است که یک نوشته شعر باشد یعنی دارای هیجانات و احساس های شاعر باشد.

»شکست حماسه » مملو از احساس است قطعات آن با زیبایی بیان و عمق فلسفی خواننده را در حریمی می کشاند که آنجا نزاع بین خدا و شیطان در می گیرد.تیغستان،عقابی که گریه می کند،و ساطور از بهترین اشعار شکست حماسه هستند.

مقدمه جالبی هم به قلم غریب (آزادی بیان احساس- آزادی زندگی ) بر شکست حماسه افزوده شده است.خدمت انجمن گیتی را در نشر مجموعه اشعار غزیب تحسین می کنیم.

«پاک»